Twee nieuwe Nederlands woorden
Fractaliteit en Fractabiliteit
De Nederlandse taal kent woorden zoals effectiviteit,
kwaliteit, creativiteit, flexibiliteit, complexiteit en totaliteit.
Dit zijn zelfstandige naamwoorden die niet direct op zichzelf staan,
maar veelal betrekking hebben op andere subjecten en objecten. Het is
als regel de effectiviteit, creativiteit, etc. van iets of iemand. In die
zin hebben ze in zekere zin een vergelijkbare functie als die van bijvoeglijke
naamwoorden, zoals effectief, kwalitatief, creatief, flexibel, complex
en totaal.
In de Engelse taal bestaat het woord ‘fractal’,
dat is afgeleid van het Latijnse woord ‘fractus’, hetgeen
‘gebroken’ betekent. Het woord ‘fractal’ wordt
gebruikt voor een grillige meetkundige figuur die gekenmerkt wordt door
een zogenaamde ‘gebroken dimensie’. Het is een begrip dat
thuishoort in de chaostheorie. Een belangrijk kenmerk van een fractal
is het zich steeds herhalende patroon dat ontstaat bij inzoomen en uitzoomen.
Het is het meest complexe figuur uit de wiskunde, met allerlei interessante
andere kenmerken.
Als bijvoeglijk naamwoord gebruiken we in de Engels taal
ook het woord ‘fractal’. In het Nederlands is het woord
‘fractaal’ geïntroduceerd We noemen als voorbeeld de
zin: een boom heeft een fractale structuur. We verlaten dus de Latijnse
oorsprong van fractus, maar gebruiken fractaal in bredere betekenis.
In lijn met de in de inleiding genoemde zelfstandige naamwoorden
zou er dus een analogie kunnen worden geschapen voor het woord fractal,
zoals de vergelijkbare trits ‘effect, effectief en effectiviteit’.
Dit zou leiden tot: fractal, fractaal en fractaliteit.
Wat zou ‘fractaliteit’ dan kunnen betekenen?
Bij het betekenis toekennen sluiten we aan bij de bredere betekenis
van het woord fractal. We definiëren het woord ‘fractaliteit’
als ‘het geheel van fractale kenmerken en eigenschappen’.
In de Engelse taal wordt dienovereenkomstig het woord ‘fractality’
gebruikt.
Zie verder de notitie ‘Fractal Systems’(Click
hier)
We introduceren vervolgens ook het woord 'fractabiliteit'.
Hieronder verstaand we 'de mogelijkheid om fractale kenmerken en
eigenschappen te verwerven'. Voor de Engelse taal suggereren we
het woord 'fractability'.
